Op 23 oktober 2019 nam het Europese Parlement de zogenaamde Klokkenluidersrichtlijn aan. Deze richtlijn heeft de bedoeling om personen te beschermen die in hun werkomgeving verkregen informatie over inbreuken op bepaalde EU-regelgeving melden.
Alle EU-lidstaten zijn verplicht om deze richtlijn om te zetten in eigen, nationale wetgeving. Omdat België een federale structuur heeft, gebeurt die omzetting op verschillende niveaus. Ten eerste heeft de federale overheid de richtlijn omgezet met de Wet van 28 november 2022. Die wet geldt alleen voor de private sector. Daarnaast heeft de Vlaamse overheid ook aanpassingen gedaan aan het Bestuursdecreet. Zo werd de richtlijn omgezet voor de Vlaamse publieke sector.
Om te vermijden dat onderwijsinstellingen tegelijkertijd gevat zouden worden door de federale en de Vlaamse klokkenluidersregelgeving, is ervoor gekozen om de klokkenluidersrichtlijn om te zetten via een apart decreet voor het Vlaamse onderwijs. Op die manier koos de Vlaamse overheid voor een regeling die van toepassing is op al het personeel dat is tewerkgesteld in het Vlaamse onderwijslandschap, van basisschool over internaat tot universiteit. Het Vlaams Parlement nam het decreet definitief aan op 21 juni 2023 en het is in werking getreden op 11 augustus 2023.
Waar melden
Volgens het nieuwe decreet moet iedere onderwijsinstelling beschikken over een intern meldpunt. Je kunt zo’n intern meldpunt zelf opzetten en beheren, maar je kunt er ook voor kiezen om aan te sluiten bij het meldpunt van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Onze school koos om zich ook hierbij aan te sluiten.
Meldingen kunnen gebeuren via:- klokkenluider@katholiekonderwijs.vlaanderen
- Guimardstraat 1, 1040 Brussel
- 02 507 07 12
Wie kan melden?
Eenmaal het interne meldpunt er is, kan elke persoon die in het kader van een werkrelatie informatie heeft verkregen over inbreuken, een melding doen bij een meldpunt. Het gaat dan in de eerste plaats om werknemers, zowel statutaire als contractuele personeelsleden maar ook om anderen zoals sollicitanten, stagiairs en (onder)aannemers en leveranciers.
Let op: leerlingen en hun ouders kunnen geen gebruik maken van de klokkenluidersregeling! Zij kunnen geen melding doen bij een meldpunt voor klokkenluiders. Voor hen geldt de gewone klachtenregeling.
Welke inbreuken?
Een klokkenluider kan een melding doen wanneer hij of zij vermoedt dat er binnen de (onderwijs)instelling een inbreuk plaatsvindt op:
- de wetgeving overheidsopdrachten;
- regels ter voorkoming van het witwassen van geld en terrorismefinanciering;
- regelgeving over productveiligheid en -conformiteit;
- regels over veiligheid van het vervoer;
- regelgeving ter bescherming van het milieu;
- stralingsbescherming en nucleaire veiligheid;
- regelgeving over voedselveiligheid, veiligheid van diervoeders, diergezondheid en dierenwelzijn;
- regelgeving met betrekking tot de volksgezondheid;
- regels die betrekking hebben op consumentenbescherming;
- de privacyregelgeving en regels over de beveiliging van netwerk- en informatiesystemen.
Daarnaast kan ook een melding gebeuren van inbreuken waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad en van inbreuken in verband met de interne Europese markt, met inbegrip van inbreuken op de unieregels voor de mededinging en de staatssteun.
Behandeling van een klokkenluidersmelding
Zodra het interne meldpunt van Katholiek Onderwijs Vlaanderen een klokkenluidersmelding ontvangt, stuurt het een ontvangstmelding naar de klokkenluider. Daarna neemt het interne meldpunt contact op met de betrokken (onderwijs)instelling en het bestuur, uiteraard zonder de identiteit van de klokkenluider te onthullen. Samen gaan zij de juistheid van de melding na en als dat nodig blijkt, neemt het bestuur de gepaste maatregelen om de gemelde inbreuk te corrigeren of te voorkomen. Na dit interne onderzoek zal het interne meldpunt terugkoppelen naar de klokkenluider over de geplande of genomen maatregelen in opvolging van de melding.
Vertrouwelijkheid en represaillebescherming
Verder voorziet de richtlijn in verschillende maatregelen ter bescherming van personen die zo’n melding doen. Het gaat dan om het geheimhouden van de identiteit van een melder en een verbod op represailles door de werkgever. Die represaillebescherming geldt in de eerste plaats voor de klokkenluider zelf maar strekt zich uit tot personen die een klokkenluider bijstaan in het meldingsproces (de zogenaamde facilitatoren), collega’s van de klokkenluider, alsook tot eventuele getuigen. Enkele voorbeelden van maatregelen die je niet mag nemen als represaille voor een klokkenluidersmelding:- schorsing, ontslag of tuchtmaatregelen;
- een negatieve beoordeling of onvoldoende evaluatie;
- het onthouden van een benoeming;
- dwang, intimidatie, pesterijen en uitsluiting;
- …